Historia

Jak Internet zmienił świat głuchych?

Jak Internet zmienił w życiu osób głuchych i niedosłyszących? Zapraszamy na kolejny film z serii „Ciekawostki w PJM-ie”.

Internet zmienił świat – to wiemy wszyscy. A jaki wpływ ma Internet na społeczność głuchych? O tym dziś opowiem.

Komunikacja na odległość w języku migowym

Pierwsza sprawa to komunikacja pomiędzy głuchymi oddalonymi od siebie. Dla osób słyszących już od wielu lat komunikacja na odległość nie była problemem. Telefony funkcjonowały już od początku XX wieku, chociaż były wtedy bardzo drogie, i musiało minąć jeszcze kilkadziesiąt lat, zanim stały się powszechne. A jak z głuchymi?

W niektórych krajach były popularne telefony stacjonarne z funkcją wideo-rozmowy – a więc osoba głucha mogła zadzwonić i rozmawiać w języku migowym. Jednak dopiero Internet naprawdę rozpowszechnił komunikację wideo. Obecnie dzięki powszechnemu dostępowi do Internetu przez telefon komórkowy, w każdej chwili można zadzwonić za pomocą wideo-rozmowy i porozmawiać z innymi głuchymi, obojętnie gdzie się znajdują – oczywiście o ile mają dostęp do Internetu. Wcześniej ta komunikacja ograniczała się tylko do tych głuchych, którzy byli obok – w rodzinie, w szkole, w internacie, czy też w miejscu pracy.

Pisanie listów i wiadomości tekstowych przez osoby głuche

Oczywiście od dawna można było również pisać listy, jednak wiemy doskonale, że dla wielu osób głuchych pisanie i czytanie ze zrozumieniem jest bardzo trudne, więc nie była to praktyczna forma komunikacji dla wszystkich głuchych. Zobacz fragment rozmowy Tomasza Smakowskiego z profesorem Bogdanem Szczepankowskim:

– Kiedyś był taki okres w życiu moim, że byłem dyrektorem Ośrodka Szkolno-Wychowawczego na Łuckiej – stamtąd przechodziłem na emeryturę, ile… 18 lat temu. Otóż wtedy komunikacja między dziećmi a rodzicami jeszcze nie była SMS-owa, bo jeszcze telefony komórkowe nie były tak popularne, ale faksem. Specjalnie mieliśmy w szkole zainstalowany faks.

Był taki program rządowy: „Faks dla głuchoniemych”, że każdy mógł wystąpić o przyznanie mu faksu i dostawał za jakieś śmieszne pieniądze. Więc rodzice i dzieci głuchych mieli w domu faksy. I co ciekawe – oczywiście byli to i rodzice słyszący, i byli to też rodzice głusi. Którzy się lepiej porozumiewali ze sobą faksem? Jak Pan sądzi?

– [Tomasz Smakowski]: Podejrzewam, że niesłyszący.

– Oczywiście tak. Tylko że… bo tak: rodzice słyszący pisali ten faks po polsku, polszczyzną. Dziecko ten faks wyjmowało, odbierało i przychodziło – najczęściej do mnie, bo faks był w sekretariacie – żeby mu powiedzieć, co tam jest napisane. Bo było napisane polszczyzną gramatyczną. Natomiast jeśli chodzi o dziecko rodziców głuchych, korespondowali sobie faksowo zupełnie na luzie i bezproblemowo. Tyle że rodzic słyszący jakby taki faks dostał do ręki, to prawdopodobnie niekoniecznie by wiedział, o co w nim chodzi. Ponieważ to było pisane gramatyką migową. Polszczyzna… znaczy nie polszczyzna, przepraszam. Słowa polskie w gramatyce migowej. Coś odwrotnego do Systemu Językowo-Migowego. I było to tak napisane, głuchy do głuchego, że doskonale się rozumieli w obie strony. Te faksy chodziły i nie było żadnego problemu ze zrozumieniem. Natomiast właśnie w tych kontaktach słyszący-głuchy, to zawodziło przez te różnice w gramatyce. I te teksty pisane – generalnie przez to – są dla osób głuchych trudne do zrozumienia, ponieważ są pisane inną gramatyką.

Jak głusi z różnych krajów ze sobą rozmawiają?

Możliwość wysyłania sobie nawzajem wideo-wiadomości czy też rozmawianie na żywo, otworzyła również swobodną drogę do rozmów pomiędzy głuchymi z różnych krajów. I chociaż poszczególne języki migowe różnią się od siebie, to jednak ta różnica jest dużo mniejsza, niż w przypadku języków fonicznych. Dzięki temu głusi z różnych państw są w stanie ze sobą rozmawiać.

Istnieje również międzynarodowy migowy, który właśnie dzięki wideo-rozmowom bardzo się rozwija. Częściej również zachodzi zapożyczanie znaków migowych z różnych języków, dzięki czemu również regionalne języki migowe cały czas się rozwijają.

Internetowe grupy dla społeczności głuchych i niedosłyszących

Internet to również grupy w mediach społecznościowych, które zrzeszają osoby o podobnych zainteresowaniach. Dzięki temu powstało wiele grup dla osób głuchych i niedosłyszących. W grupach tych poruszane są praktycznie wszystkie tematy. Osoba głucha może wrzucić wideo w języku migowym, a inni głusi mogą odpowiedzieć w komentarzach również w formie wideo w języku migowym, lub odpisać w sposób charakterystyczny dla głuchych, nie przejmując się zasadami gramatycznymi danego języka – a i tak wszyscy w grupie taki komentarz zrozumieją a błędów w pisowni nikt krytykować nie będzie.

Pozyskiwanie wiedzy przez osoby niesłyszące

Internet zmienił również sposób zdobywania wiedzy. Zanim powstały pierwsze szkoły dla głuchych, głusi często nie odbierali żadnej edukacji i niejednokrotnie byli analfabetami. Nie mieli więc możliwości dowiedzieć się czegoś np. z książek. Z czasem głusi zaczęli tworzyć własne, małe społeczności, właśnie w szkołach dla głuchych, w klubach, w miejscach pracy stworzonych z myślą o głuchych czy też w kościołach. Spotykając się tam, mogli wzajemnie wymieniać się informacjami.

A jak jest obecnie? W Internecie znajdziemy wiele treści napisanych prostym językiem, więc zrozumiałem dla wielu osób głuchych. Również coraz więcej filmów posiada napisy lub tłumaczenie na język migowy. Powstaje też coraz więcej filmów robionych przez głuchych, już w języku migowym, bez języka fonicznego, ewentualnie z napisami. Internet stał się więc miejscem przekazywania wiedzy.

Kursy i szkolenia w językach migowych

Oprócz materiałów tworzonych przez głuchych prywatnie powstaje coraz więcej oficjalnych kursów on-line dla głuchych w języku migowym lub ogólnodostępnych z tłumaczeniem na język migowy.

Edukacja osób głuchych i niedosłyszących w czasie pandemii

Gdy w marcu 2020 roku w związku z pandemią świat się zatrzymał, wiele zajęć przyniosło się do Internetu. Gdy tylko to było możliwe, pracowaliśmy z domu. Szkoły i uczelnie nauczyły przez Internet.

Czy nauczanie zdalne byłoby możliwie, bez Internetu? Pewnie w jakimś stopniu tak, przez telefon – ale tylko dla osób dobrze słyszących. A co z głuchymi i słabosłyszącymi? Internet okazał się niezastąpiony w czasie pandemii.

Do dziś wiele spotkań, konferencji odbywa się w trybie wideo rozmowy, dzięki czemu w sposób łatwy i praktyczny do takiego spotkania można dołączyć tłumacza języka migowego. Również coraz więcej programów do wideo-rozmów, takich jak np. ZOOM, ma możliwość tworzenia napisów na żywo z wypowiedzi uczestników. Oczywiście jakość tych napisów zależy od wielu czynników, np. od tego, czy dana osoba mówi wyraźnie, ale już teraz takie napisy są wielką pomocą dla osób z wadą słuchu.

Praca zdalna

Internet to również możliwość pracy zdalnej na stałe, nie tylko w czasie pandemii. Jeżeli czyjaś praca opiera się tylko na pracy przy komputerze, to jest duże prawdopodobieństwo, że można tę pracę wykonywać zdalnie. Jeżeli w takiej pracy komunikacja z innymi współpracownikami lub klientami jest tylko na piśmie, a głuchy pracownik dobrze opanował gramatykę języka fonicznego, to osoby współpracujące z głuchym mogą nawet nie wiedzieć, że ta osoba nie słyszy.

Nauka języka migowego

Internet to również większy i często darmowy dostęp do filmów z nauką języka migowego. Dzięki temu osoby słyszące mogą spróbować swoich sił w nauce języka migowego. Część z tych osób stwierdzi, że chce dowiedzieć się o języku migowym więcej, niż tylko to, co jest dostępne w filmach, i skorzysta z jakiegoś profesjonalnego kursu języka migowego. A z czasem takie osoby być może zostaną tłumaczami języka migowego. A dobrych tłumaczy wciąż brakuje, więc mamy nadzieję, że będzie ich przybywać.

Jak widzimy, Internet zmienił świat nie tylko osób słyszących, ale również głuchych. Dziś trudno sobie wyobrazić życie bez Internetu. Zresztą ten film też oglądasz przez Internet – gdyby nie Internet, to nie mielibyśmy możliwości dzielić się z Wami różnymi ciekawymi historiami. Mam nadzieję, że spodobał się Wam ten film. A może czegoś w nim zabrakło? W jakich jeszcze sprawach pomaga Wam Internet? Dajcie znać w komentarzu. Cześć.

Sfinansowano przez Narodowy Instytut Wolności ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWEFIO na lata 2021-2030

Skip to content