Czym są liczebniki inkorporowane? Część 3. Uczymy migać! #29

Jak wiecie, w języku polskim są różne rodzaje liczebników – główne, porządkowe, zbiorowe i inne. A jak jest w języku migowym?

Liczebniki w języku migowym

Oczywiście istnieją liczebniki, które możemy nazwać głównymi, czyli podstawowe: „jeden”, „dwa”, „trzy” i tak dalej. Możemy także wyróżnić liczebniki porządkowe, czyli – tak samo, jak w języku polskim, są to liczebniki odpowiadające polskim wyrazom: „pierwszy”, „drugi”, „trzeci”, itd. Między tymi liczebnikami w języku polskim a w PJM jest taka różnica, że w polskim języku migowym liczebniki porządkowe kończą się na znaku „dziewiąty”. Okej, to było krótkie wprowadzenie. Teraz chciałabym Wam teraz opowiedzieć, o czymś znacznie ciekawszym. O czymś, co nie ma odpowiednika w języku polskim – o liczebnikach inkorporowanych. Cóż to jest?

Liczebniki inkorporowane w PJM

Liczebnik inkorporowany to znak, który łączy w sobie informację zarówno o liczbie, jak i o desygnacie. O liczbie informuje nas liczba pokazanych palców, a o desygnacie – ruch i inne parametry. Wiem, że teraz brzmi to trochę abstrakcyjnie, ale teraz pokażę wam, o co chodzi. Zobaczcie (zobacz w filmie), to jest znak oznaczający „2 tygodnie”, czyli mamy tutaj pokazany liczebnik „dwa”, a w połączeniu z odpowiednim ruchem oraz orientacją ręki mamy znak „dwa tygodnie”. Dodając kolisty ruch nadgarstka mamy liczebnik inkorporowany o znaczeniu „za dwa tygodnie”. Z kolei, dając ruch do tyłu, otrzymujemy znak „dwa tygodnie temu”.

Do jakich desygnatów odnoszą się jeszcze liczebniki inkorporowane? Chociażby do miesięcy. To jest znak „dwa miesiące”. Dodając kolisty ruch nadgarstka, otrzymujemy „za dwa miesiące”. Dalej, tutaj mamy znak „dwa lata”. Ten znak oznacza już „za dwa lata”. Z kolei ruch do tyłu oznacza „dwa lata temu”. Okej, to teraz zmieńmy liczbę na „trzy”. Tak zamigamy „trzy godziny”, a dodając kulisty ruch nadgarstka, otrzymujemy znak „za trzy godziny”.

Godzina czy cena?

Ciekawym przykładem jest różnica między liczebnikami inkorporowanymi, oznaczającymi konkretną godzinę, a złotówki. Spójcie, tak zamigamy „trzecia” – w domyśle godzina 15:00. Ale wystarczy zmienić orientację ręki i już otrzymujemy znak „trzy złote”.

Piętra w języku migowym

Czego jeszcze mogą dotyczyć liczebniki inkorporowane? Chociażby piętra. Zobaczcie, tak zamigamy „trzecie piętro”. Inne przykłady to „trzy kilogramy”, „trzy dni”. Osobiście moim ulubionym przykładem jest zbiór liczebników inkorporowanych informujących o tym, ilu gwiazdkowy jest hotel, spójrzcie – „jednogwiazdkowy”, „dwugwiazdkowy”, „trzygwiazdkowy”, „czterogwiazdkowy”, „pięciogwiazdkowy”, „sześciogwiazdkowy”.

Jeden znak – wiele informacji

Okej, była już praktyka, to teraz wracamy do spojrzenia językoznawcy. Widzieliście, że jeden znak może zwierać wiele informacji. Ujawnia to jedną z cech charakterystycznych dla języków naturalnych, czyli dążenie do ekonomiczności języka. Co to znaczy? Innymi słowy, w jak najkrótszym czasie chcemy przekazać jak najwięcej treści. Po co używać dwóch lub więcej znaków, skoro w jednym możemy umieścić informację zarówno o desygnacie, jak i o liczbie?

Ze swojego doświadczenia osoby słyszącej uczącej się PJM już będąc osobą dorosłą, mogę powiedzieć, że był to jeden z tych elementów PJM, który sprawił mi bardzo wiele trudności. Pamiętam, jak w czasie jednych zajęć lektor pokazał nam bardzo wiele tychże liczebników i… poczułam kompletną pustkę w głowie, wszystko mi się mieszało i było niemożliwością opanowanie tego w czasie krótkich, 90-minutowych zajęć. Musiałam poświęcić popołudnie… na naukę na pamięć. To tak, jak np. z deklinacją czy koniugacją w języku obcym. Musisz się tego po prostu nauczyć na pamięć. Ale jak sami widzicie – liczebniki inkorporowane zawierają informacje o rzeczach podstawowych w codziennej komunikacji, np. liczbie dni, miesięcy, lat, godzin i innych.

Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej, zapraszam Cię na filmy Asi o liczebnikach inkorporowanych, oraz zapraszamy na kurs PJM do Centrum Rozwoju Głuchych.