Czym różni się „mózg słyszący” od „mózgu głuchego”?

Dr hab. Marcin Szwed z Instytutu Psychologii Uniwersytetu Jagiellońskiego, wraz ze swoim zespołem badawczym analizował jaką funkcję pełni kora słuchowa u osób głuchych. Niewiele było badań naukowych na temat funkcjonowania tego obszaru mózgu u osób, które nie słyszą. Naukowcy wiedzieli, że pewna część kory słuchowej u głuchych pomaga korze wzrokowej widzieć kątem oka, czyli sprawia, że osoba głucha może mieć szersze pole widzenia, dzięki temu osoby głuche mogą dostrzec bodźce, których nie mogą usłyszeć, np. nadjeżdżających samochodów.

A co z pozostałą częścią kory słuchowej?! Nie odpowiada przecież za słyszenie! Dla naukowców sprawa była tym bardziej ciekawa, że potwierdzono występowanie u głuchych dobrze rozwiniętego tzw. rytmu wzrokowego, czyli umiejętności rozpoznawania rytmu w sygnałach wizualnych płynących z otoczenia, np. w mrugających światłach. Dotąd nie było jednak wiadomo, jak to jest możliwe i jakie procesy zachodzą wtedy w mózgu osoby niesłyszącej. Jak to więc możliwe, że głusi mają poczucie rytmu?

Poczucie rytmu u osób głuchych

Zespół dr Szweda zainspirował się eksperymentem prowadzonym przez innych naukowców, którzy badali synestetów, czyli osoby, u których bodźce z jednego zmysłu wywołują doznania typowe dla innego zmysłu. Dr Szwed przeprowadził badanie, z udziałem osób głuchych, aby przeanalizować i porównać jak w rozwiązywaniu zadań związanych z odbieraniem rytmu będzie funkcjonował „mózg słyszący” a jak „mózg głuchy”. W badaniu udział wzięło 15 osób słyszących i 15 głuchych od urodzenia z głębokim uszkodzeniem słuchu. Do obserwacji pracy mózgu badanych użyto rezonansu magnetycznego. Podczas badania osoby bez wad słuchu słyszały rytmiczne dźwięki, a osoby głuche oglądały jedynie migające kółka. Pokazywano je dokładnie w tym samym rytmie jak dźwięki w badaniu osób słyszących. Obydwie grupy osób musiały oceniać czy dwie następujące po sobie serie rytmów były takie same, czy też różne. Okazało się, że część kory słuchowej, która u słyszących zajmuje się czuciem i przetwarzaniem rytmu w dźwiękach, u głuchych całkowicie przestawiła się na wzrok!

Kiedy osoba słysząca słyszy muzykę, automatycznie w mózgu aktywuje się kora słuchowa, która głównie odpowiada za rozpoznawanie rytmu. Jak wyjaśnia dr Szwed:

„dokładnie ta sama część – co do milimetra – u osób głuchych uruchamia się, kiedy widzą migoczące światełka, czy jakikolwiek inny rytm wzrokowy”.