Czy język migowy jest tylko w rękach? Uczymy migać! #12

Niemanualność w języku migowym

W początkach badań nad lingwistyką migową język migowy kojarzył się przede wszystkim z ruchem rąk. Słyszący badacz, widząc użytkownika języka migowego, zwracał uwagę głównie na jego ręce. Badacze wiedzieli, że w znakach migowych ważny jest: kształt dłoni, miejsce artykulacji oraz ruch wykonywany podczas tejże artykulacji. William Stokoe, który był pierwszym badaczem języka migowego, dostrzegł mimikę w języku migowym, ale nie uważał tego za rzecz istotną gramatycznie.

Znaczeniem niemanualności, czyli ruchem ciała, głowy, brwi, oczu i ust – w językach wizualno-przestrzennych lingwiści zainteresowali się dopiero później, około 1980 roku. Tak późne lingwistyczne uznanie elementów niemanualnych ma swoje źródło w dążeniu do oficjalnego uznania języków migowych za równoważne językom fonicznym. W związku z tym lingwiści starali się szukać podobieństw między tymi językami, np. wskazanie zasad gramatycznych.

Osobom słyszącym elementy niemanualne obecne w komunikacji fonicznej mogą kojarzyć się wyłącznie z gestami, czyli z czymś, co jest nieobowiązkowym dodatkiem do przekazywanego komunikatu i nie należy do struktury języka. Jednakże w przypadku języków migowych niemanualności są równoważnym elementem języka, dlatego należało je włączyć do systemu gramatycznego.

„Elementy NIEmanualne”

Zastanówmy się nad samą nazwą, która zawiera w sobie negację – „elementy NIEmanualne”. W 2014 roku pewna grupa badaczy zwróciła uwagę na stosowaną przez lingwistów terminologię. Podkreślono, że elementów niemanualnych nie powinno się charakteryzować tylko ze względu na to, czym nie są, czyli że są nie-manualne. Elementy te powinny być określane w sposób neutralny, co jeszcze bardziej uwidoczni ich ważną rolę w językach migowych. Jest to ciekawy punkt widzenia. Być może w kolejnych latach badacze języków migowych stworzą inne określenie dla elementów niemanualnych. Zapamiętajcie — elementy niemanualne są bardzo ważne, by poprawnie i w pełni zrozumieć czyjąś wypowiedź. Mimo rozwoju lingwistyki migowej na świecie, badania m.in. nad niemanualnościami są nadal potrzebne, bo jeszcze wiele rzeczy czeka na odkrycie i potwierdzenie.

O niepowtarzalnym charakterze niemanualności świadczy fakt, iż w początkach lingwistyki migowej w Polsce, badacze poprosili osobę głuchą o opowiedzenie bajki „Czerwony Kapturek” w polskim języku migowym. Wykonanie tejże bajki zostało uznane za reprezentatywne i wiarygodne, właśnie dzięki „wyrazistości przekazu” oraz „bogactwie elementów niemanualnych”.

Mam nadzieję, że spodobało wam się to wprowadzenie do tematyki niemanualności w językach migowych. W następnych filmach pokażę Wam jakie funkcje mogą pełnić ruchy głowy, ciała, brwi, oczu i ust. Do zobaczenia!